غده تیروئید عضوی بسیار مهم در بدن است، که با ترشح هورمونهای خاصی به تنظیم سوخت و ساز سلول های بدن کمک فراوانی می کند. گاهی ممکن است تیروئید دچار اختلال شود، و مشکلاتی برای سلامتی بدن ایجاد کند. در چنین شرایطی نیاز به عمل تیروئیدکتومی است که بتوان از بروز عوارض آن جلوگیری کرد.
در این مطلب اطلاعات مفیدی در مورد تیروئید آمده است.
تیروئید چیست؟
بزرگترین غده ی درون ریز در بدن در میان غدد دیگر غده تیروئید می باشد، که شکل آن پروانه ایی است. محل قرار گرفتن غده تیروئید در جلوی گردن می باشد. این غده دو هورمون به نام تیروکسین و تری یدوتیرونین را به درون خود ترشح می کند، که این هورمون ها باعث عملکرد طبیعی سلول های بدن و همچنین تنظیم سوخت و ساز سلول ها می شوند. این غده تیروئید از دو لوب راست و چپ تشکیل شده است. این دو لوب در اطراف نای قرار گرفته اند، و توسط یک پل به هم وصل شده اند. اگر هر عاملی سبب اختلال در ترشح هورمون های تیروئید شود، می تواند تغییرات فراوانی در بدن ایجاد کند. اختلالات تیروئید با علائم مختلفی همراه هستند.
عملکرد غده تیروئید چگونه است؟
تیروئید دو هورمون مختلف را به به جریان خون ترشح می کند. هورمون ها تیروکسین و یدوتیرونین نام دارند. هورمون تیروکسین که چهار اتم ید دارد، T4 نیز نامیده می شود. یدوتیرونین که دارای سه اتم ید است، T3 نامیده می شود. عملکرد غده تیروئید این گونه است که T4 می تواند به T3 تبدیل شود، علاوه بر آن خود غده تیروئید نیز T3 ترشح می کند. این هورمون که از نظر بیولوژیکی بسیار فعال می باشد، می تواند بر روی فعالیت همه ی سلول ها و بافت های بدن موثر باشد.
علائم تیروئید کدامند؟
غده تیروئید ممکن است دچار اختلال شود. زمانی که تیروئید مختل شود، با بروز علائمی همراه می شود. علائم تیروئید عبارتند از:
- ریزش شدید مو فرد مبتلا
- ایجاد تغییر در ضربان قلب
- تغییر کردن حالت چشم ها
- افزایش یا کاهش یافتن وزن
- افزایش سرعت کار کردن شکم
- وجود التهاب در ناحیه ی گردن
- احساس کردن گرما و یا سرمای شدید
- ایجاد تغییرات فراوان در اخلاق فرد مبتلا
- نازک یا کلفت شدن پوست در نواحی مختلف بدن
- به وجود آمدن اختلال در چرخه ی قاعدگی خانم ها
تیروئید کم کار و مشکل چاقی
چاقی و اضافه وزن یکی از مشکلاتی است که با بروز بیماریهای مختلفی در ارتباط مستقیم است. به همین جهت افراد زیادی هستند که به جراحی چاقی نیاز پیدا میکنند. گاهی اوقات غده تیروئید که در انتهای جلوی گردن قرار دارد، دچار التهاب می شود و به درستی کار نمی کند. سوخت و ساز بدن با کار کردن غدد تیروئید وابسته است. هنگامی که غدد تیروئید به هم بخورد متابولیسم بدن به هم میریزد. البته که هورمون های دیگری در بدن وجود دارند که وظیفه هضم غذا و کنترل اضافه وزن را به عهده دارند. بنابراین نمی توان چاقی و اضافه وزن را تنها به غده تیروئید مربوط دانست.
برای کم کردن وزن در افرادی که دچار تیروئید کم کار هستند از قرصهای هورمونی استفاده می شود. اما به محض کنار گذاشتن این داروها احتمال برگشت اضافه وزن نیز وجود دارد. علاوه بر آن احتمال ایجاد شدن مشکلات دیگر مثل از بین رفتن حجم عضلانی بدن یا مشکلات متابولیکی در ادامه مصرف این قرص ها وجود دارد. بنابراین برای کاهش وزن حتما باید با یک متخصص مشورت کنید.
بیماری های تیروئید کدامند؟
زمانی که در غده تیروئید اختلال ایجاد شود، تیروئید دچار بیماری می شود. بیماری های غده تیروئید انواع مختلفی دارند. این بیماری ها عبارتند از:
- کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدی: در میان بیماری های غدد یکی از شایع ترین بیماری های غده تیروئید کم کاری تیروئید می باشد. زمانی که میزان ترشح هورمون های تیروئید کاهش یابد، تیروئید دچار کم کار می شود. از جمله علائم این نوع بیماری غده تیروئید می توان به کم اشتهایی، افسردگی، خستگی، حساسیت به سرما، افزایش وزن و اختلال حافظه اشاره کرد.
۲. پرکاری تیروئید یا هیپرتیروئیدی: زمانی که غده تیروئید بیش از حد نرمال هورمون های خود را ترشح کند، تیروئید دچار پرکاری می شود. عامل اصلی در بروز این بیماری وراثت می باشد. علائم شایع پرکاری تیروئید حساسیت به گرما، بیش فعال بودن بدن، پرخوری و لاغری هستند.
۳. ابتلا به بیماری سرطان تیروئید:
همان گونه که می دانید سرطان به معنی رشد بیش از حد سلول های بدن می باشد. زمانی که سلول های غده تیروئید نیز بیش از حد رشد کنند، دچار سرطان می شوند. در نتیجه در تیروئید تومور های سرطانی ایجاد می گردند. سرطان های تیروئید ۴ نوع می باشند که عبارتند از: سرطان فولیکولار، سرطان آناپلاستیک، سرطان مدولاری، سرطان پاپیلاری. نکته ی قابل توجه این است که این نوع سرطان خوش خیم می باشد و قابل درمان است. در نتیجه نمی تواند خطر خاصی برای فرد مبتلا ایجاد کند.
۴. تیروئید هاشیموتو: منشا این نوع اختلال یک بیماری خود ایمنی می باشد. در واقع هاشیموتو التهاب ایجاد شده در غده تیروئید است. با وجود اینکه علت بروز این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما بعضی از پزشکان بر این باورند که یک نوع ویروس خاص باعث بروز این بیماری می شود، و از طرفی برخی دیگر از پزشکان عوامل ژنتیکی را در بروز آن موثر می دانند.
۵. تیروئید ندول تیروئید: ندول یا گره به معنی وجود توده یا گره در غده تیروئید است، که ممکن است گرد یا بیضی شکل باشند. ندول ها به صورت تکی یا دسته ای قرار می گیرند. به طور معمول ندول ها نمی توانند خطری برای تیروئید ایجاد کنند. اما در بعضی از موارد ندول های تکی می توانند، به یک توده ی بدخیم تبدیل شوند، و مشکلاتی برای سلامتی بدن ایجاد کنند.
۶. گواتر: زمانی که غده تیروئید بزرگ شود، فرد دچار گواتر می شود. به دلیل اینکه گواتر دارای درد نیست، معمولا به موقع تشخیص داده نمی شود. وقتی که غده تیروئید دچار گواتر شود، سرفه، مشکلات تنفسی و همچنین مشکلات بلع را برای فرد مبتلا ایجاد می کند.
یبوست بعد از جراحی تیروئید
اگر میبینید که حرکات روده شما پس از عمل جراحی منظم نیست، نترسید؛ این پدیده معمولا رایج است. سعی کنید با حرکات روده از یبوست جلوگیری کنید. رژیم غذایی مناسب میتواند از ابتلا به یبوست شدید جلوگیری کند. اگر با وجود خوردن مکملهای دارای فیبر باز هم دچار یبوست شدید، با پزشک جراح عمومی خود مشورت کنید تا برای شما ملین های قوی تری تجویز کند.
سوالات متداول جراحی تیروئید
در این بخش به برخی از مهم ترین پرسش های در خصوص این موضوع پرداخته شده است.
به طور معمول توصیه می شود، که افراد ۵ سال یکبار آزمایش تیروئید را انجام دهند. اما افرادی که مشکلات تیروئید را دارند نیاز است، که این آزمایش ها را در مدت زمان کمتری انجام دهند. بیماری کم کاری تیروئید بیشتر میان خانم های بالای ۶۰ سال شایع است اما بیماری پرکاری میان خانم ها و همچنین افراد بالای ۶۰ سال دارای شیوع بیشتری است.
زمانی که غده تیروئید دچار بیماری شود، در برخی از موارد ممکن است، شخص مبتلا نیاز به جراحی داشته باشد. اما گاهی جراحی تیروئید می تواند با خطراتی همراه باشد، که عبارتند از:
آسیب رساندن به عصب تار های صوتی
ایجاد مشکل برای غده های پاراتیروئید که در پشت غده تیروئید قرار گرفته اند.
زمانی که فردی جراحی تیروئید انجام دهد، نیاز دارد تا آخر عمر قرص لووتیروکسین مصرف کند. با مصرف این دارو نیازی که بدن به هورمون های تیروئید دارد، برطرف می شود. بنابراین نباید مصرف این دارو خودسرانه قطع گردد.
بهتر است بعد از جراحی تیروئید رژیم غذایی خود را رعایت کنید. اگر بلع دردناک است از نوشیدنی های سرد، یخ های طعم دار و بستی استفاده کنید. غذاهای نرم مانند ماست، کنسرو، میوه پخته شده، تخم مرغ رنده شده یا سیب زمینی پخته شده برای این دوران مفید هستند. از خوردن خوراکی و غذاهای سخت مثل چیپس یا سبزیجات خام خودداری کنید. آب پرتقال یا گوجه فرنگی که اسیددار هستند و می توانند گلو را تحریک کنند استفاده کنید. اگر بلافاصله پس از خوردن نوشیدنی سرفه می کنید مایعات خنک تر بنوشید.
سخن آخر
غده تیروئید عضوی در بدن است، که به تنظیم سوخت و ساز سلول های بدن کمک فراوانی می کند. وقتی فردی دچار هر کدام از بیماری های تیروئید شود، آنچه اهمیت دارد این است، که به علائم و همچنین تغییرات ایجاد شده در بدن توجه بیشتری شود، تا نوع بیماری به موقع تشخیص داده شود و اقدامات لازم برای درمان آن انجام گیرد. پس از آن توصیه می گردد، که دستورات پزشک متخصص به خوبی انجام گیرند.